Sierzchowy

„PRZESZŁOŚĆ ZACHOWANA W PAMIĘCI STAJE SIĘ CZĘŚCIĄ TERAŹNIEJSZOŚCI „

 

 

 

STRONA W BUDOWIE

 

 

 

 

 

Kościół p.w. Przemienienia Pańskiego i Wniebowzięcia N.M.P.

Parafia w Sierzchowach została erygowana w 1394 r. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Dobrogosta Nowodworskiego herbu „Nałęcz”. Jednak Sierzchowy były ośrodkiem kultu religijnego już w początkach XIV wieku. Źródła historyczne z 1344 r. mówią o istnieniu w Sierzchowach drewnianej kaplicy z murowanym prezbiterium. Stała ona na miejscu obecnego kościoła, na niewielkim wzgórzu, nad stawem, w środku wsi. W 1410 r. na miejscu kaplicy wybudowano nowy, drewniany kościół, zachowując jednak murowane prezbiterium.

     Obecny kościół murowany, został zbudowany w stylu późnogotyckim w latach 1520-1539. Fundatorem był starosta rawski Jan Sierzchowski (zmarły w 1520 r.) oraz jego syn Stanisław Sierzchowski herbu „Drzewica”. Złożony program heraldyczny kamiennej tablicy fundacyjnej znajdującej się nad głównym wejściem, poza rodowym herbem „Drzewica” zawiera znaki herbowe innych współfundatorów wywodzących się z okolicznej szlachty. Na początku XVI w. kościół w Sierzchowach należał do nielicznych na tym obszarze murowanych kościołów.

W latach 1574-1604 za sprawą Gostomskich kościół w Sierzchowach służył jako zbór ariański. Katolicy odzyskali kościół w 1605 r. Wizytacja świątyni przeprowadzona w cztery lata później wspomina o zniszczeniach powstałych w wyniku funkcjonowania zboru. Powtórna konsekracja świątyni miała miejsce w roku 1623 przez biskupa Górskiego. Krzysztof Sułowski i jego żona Anna z Walewskich w 1623 r. fundują przy kościele w Sierzchowach kaplicę św. Anny. W 1711 r., gdy proboszczem był ks. Aleksander Pawłowski, ufundowano w pobliżu plebanii szpital parafialny przeznaczony dla chorych, ubogich i osób starszych.

     Kościół w Sierzchowach to najstarsza murowana świątynia zachowana na ziemi rawskiej.Jest budowlą murowaną, jednonawową, orientowaną i oskarpowaną.Nawa prostokątna, trójprzęsłowa, z przedsionkiem w części zachodniej, wstawionym między dwa filary podtrzymujące chór muzyczny. Posiada trójbocznie zamknięte prezbiterium. Po obu stronach nawy symetrycznie umieszczone prostokątne, oskarpowane przybudówki. Północna mieści zakrystię i skarbczyk, południowa zaś kaplicę św. Anny. Całe wnętrze świątyni jest sklepione. Najstarsze jest sklepienie prezbiterium z XVI w. Później mogły być zrealizowane przesklepienia zakrystii, skarbczyka i kaplicy św. Anny. 

     Na początku I wojny światowej, zimą na przełomie 1914/1915 r. na terenie kościoła stacjonowały wojska niemieckie. Wykryte oddziały stały się celem rosyjskiego ostrzału artyleryjskiego z 22 stycznia 1915 r. W jego wyniku kościół uległ znacznemu uszkodzeniu. Zniszczono dach, zachodni szczyt i znaczną część północnej ściany. Gruz walących się ścian zniszczył chór muzyczny oraz niedawno zakupione organy. Zagładzie uległ również ołtarz główny i barokowy ołtarz boczny z wizerunkiem Matki Boskiej Studzińskiej. Odbudowa kościoła była możliwa dopiero po zakończeniu wojny i trwała w latach 1924-1930. W wyniku tych prac, którymi kierował ówczesny proboszcz ks. Leon Jakubowski, odbudowano nadwątlone partie ściany północnej, w której prawdopodobnie wcześniej były otwory okienne. Wzniesiono nowy szczyt fasady i zrealizowano sklepienie nawy, które swym kształtem powtarza zachowane partie z prezbiterium oraz pokryto dach dachówką ceramiczną.

Dzwonnica.

  Wzniesiona obok świątyni drewniana dzwonnica pochodzi z XVIII w. Pierwotnie znajdowały się w niej trzy dzwony, dwa większe zostały zarekwirowane podczas I wojny światowej. Zastąpiono je nowymi, zakupionymi w 1956 r. Z pierwotnego wyposażenia przetrwał jedynie najmniejszy z dzwonów poświęcony św. Antoniemu i datowany na rok 1699.

Godne szczególnej uwagi w kościele w Sierzchowach są:

– Trzy późnogotyckie portale z piaskowca, pochodzące z początku XVI w, ozdobione motywem przecinających się na narożnikach lasek i wałków gotyckich.

– Drzwi wejściowe drewniane, z połowy XVI w, od zewnątrz bogatą dekoracją z metalowymi ćwiekami, w rombach rozety, z zawiasami pasowanymi oraz zamkami kowalskiej roboty.

– Kamienna renesansowa płyta fundacyjna wmurowana w zachodnią ścianę kościoła, wypełniona czterodzielnym kartuszem herbowym z herbami: Drzewica, Rawa, Rola, Szeliga oraz poza kartuszem herb Ogończyk.

Do najciekawszych elementów wyposażenia świątyni w Sierzchowach należą:

– Chrzcielnica kamienna z XVI w, służąca obecnie jako kropielnica.

– Chrzcielnica z piaskowca z datą na cokole 1639 r.

– Ambona drewniana, w stylu renesansowym, datowana na I poł. XVI w. z wizerunkami czterech Ewangelistów oraz Apostołów Piotra Pawła.

Ołtarz główny- rzeźba Najświętszej Marii Panny.

– Ołtarz główny z motywem Ostatniej Wieczerzy rzeźbiony w drzewie lipowym w 1939 r. przez podkarpackiego rzeźbiarza z Istebnej – Ludwika Konarzewskiego, który przy tej realizacji współpracował z ludowym rzeźbiarzem Janem Wałaczem.

-Ołtarz boczny w stylu barokowym, umieszczony w kaplicy św. Anny.

-Neobarokowy ołtarz boczny z IXX w, z obrazem matki Boskiej Częstochowskiej.

– Wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego (poł. XVIII w.) wykonany przez ludowego rzeźbiarza (barok ludowy). Krucyfiks ten cudownie ocalał w czasie uszkodzenia świątyni w 1915 roku, podczas, gdy spaleniu uległ ołtarz oraz krzyż, na którym krucyfiks był umieszczony.

Ciekawostką, którą można oglądać we wnętrzu świątyni jest kość udowa mamuta (ok. 20000 r. p.n.e.) wykopana na łąkach torfowych w miejscowości Parolice, w majątku Iwickich, w XIX w. Powszechnie uważano wówczas, że jest to kość wielkoluda, dlatego umieszczono ją w przedsionku kościoła jako znak odwagi chrześcijanina w walce ze złym duchem. Podanie przekazywane z pokolenia na pokolenie głosi, że gdy kość skruszeje nastąpi koniec świata.

Miejscowości należące do parafii:

Bartoszówka, Brzozówka, Gortatowice, Gustawów, Kolonia Mała Wieś, Kuczyzna, Mała Wieś, Mroczkowice, Parolice, Sierzchowy, Wiechnowice, Wylezinek.