„PRZESZŁOŚĆ ZACHOWANA W PAMIĘCI STAJE SIĘ CZĘŚCIĄ TERAŹNIEJSZOŚCI „
STRONA W BUDOWIE
Rawa Maz. – kościół murowany tzw. mały p.w. św. Pawła od Krzyża.
Parafia św. Pawła od Krzyża, erygowana 15 XII 1980 r.
Rys historyczny: W 1353 r. książę mazowiecki Siemowit I wraz z żoną Eufemią sprowadził do Rawy Mazowieckiej Zakon Augustianów i ufundował dla niego drewniany kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Nic więcej o nim nie wiadomo. Kościół spalił się z początkiem XVIII w., a wkrótce na jego miejsce został wybudowany nowy, także z drewna, lecz z murowanym prezbiterium. W latach 1790-1793 wzniesiono murowany kościół w stylu późnobarokowym, wielokrotnie później odnawiany. Kiedy ukazem z dnia 8 XI 1864 r. car Aleksander II zniósł istniejące w Królestwie Polskim klasztory, wkrótce do domu zakonnego wkroczyło wojsko, usuwając zakonników. Pozostawiono tylko przeora, o. Teodora Załuskiego, jako administratora kościoła. Po jego śmierci duszpasterstwo przy kościele przejęli księża diecezjalni, a w 1938 r. kościół wraz z budynkiem klasztornym otrzymali w posiadanie oo. Pasjoniści (Zgromadzenie Męki Jezusa Chrystusa). Za ich staraniem arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski Stefan kard. Wyszyński, prymas Polski, 15 XII 1980 r. erygował przy kościele parafię p.w. św. Pawła od Krzyża, która do dnia dzisiejszego jest placówką duszpasterską prowadzoną przez nich przy dawnym kościele augustiańskim.
Świątynia jest późnobarokowa, orientowana, jednonawowa. Do prostokątnej nawy od wschodu przylega wielobocznie zamknięte prezbiterium, a od zachodu kwadratowy ryzalit z kruchtą w przyziemieniu i niską nadbudówką. Przy prezbiterium od północy są zakrystia i kruchta z oratorium na piętrze. Wnętrze świątyni przykrywa sklepienie kolebkowe z lunetami na gurtach, kruchtę zachodnią – krzyżowe, a zakrystię – kolebkowe z lunetami. W barokowym ołtarzu głównym z drugiej połowy XVIII w. umieszczony jest słynący łaskami siedemnastowieczny obraz Matki Bożej Pocieszenia, zasłaniany obrazem św. Grzegorza Wielkiego, papieża, z przełomu XVIII i XIX w. Dwa późnorenesansowe ołtarze boczne z pierwszej połowy XVII w. poświęcone są Matce Bożej Częstochowskiej i św. Annie. W kościele znajdują się: późnogotycka rzeźba Piety z XVI w., drewniane konfesjonały w stylu włoskiego baroku, późnobarokowa ambona z drugiej połowy XVIII w., obrazy św. Moniki i Przemienienia Pańskiego z przełomu XVIII i XIX w. Okna wypełnia dziewięć witraży, wykonanych przez Marię Suwalską z Łodzi. Na chórze są 16-głosowe organy z 1947 r.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
Miejscowości należące do parafii:
Wsie: Bogusławki Duże, Bogusławki Małe, Byszewice, Głóchówek, Kaleń, Matyldów, Pukinin, Świnice
Ulice: Aleksandrówka, Biała przy Aleksandrówce, Braci Świderskich, Gąsiorowskiego, Jerozolimska, Jeziorańskiego, Kilińskiego, Konstytucji 3 Maja, Krakowska, Krzywe Koło, Lenartowicza, Łąkowa, Mazowiecka, Mickiewicza, Miła, Opoczyńska, Os. 9 Maja, Paska, Południowa, Reymonta, Skorupki, Słoneczna, Targowa, Urbańskiego, Warszawska, Wodna, Zamkowa Wola, Zatylnia, Ziemowita
no images were found
Regnów – kościół murowany p.w. św. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.
Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.
Rys historyczny: Parafia i pierwszy drewniany kościół w Regnowie p.w. św. Michała Archanioła powstał w pierwszej połowie XIII w. z fundacji księcia Konrada Mazowieckiego. Kościół miał początkowo wchodzić w skład parafii Cielądz i dopiero od 1333 r. stał się parafialnym. W 1603 r., podczas wizyty bp. W. Goślickiego, stał tu kościół drewniany, który spłonął w 1762 r. Dwa lata później, na tym samym miejscu, starosta rawski Franciszek Kazimierz Lanckoroński ufundował i wybudował nową świątynię, istniejącą do dziś. Według legendy miało to być wotum wdzięczności za uratowanie życia podczas polowania. Konsekracji kościoła dokonał w 1772 r. biskup kijowski Józef Andrzej Załuski. Kościół szczęśliwie przetrwał pożar w 1842 r., który strawił całą plebanię, pochłaniając akta parafialne. W czasie I wojny światowej uszkodzeniu uległy wieże, dzwonnica i główne drzwi. II wojna światowa nie przyniosła zniszczeń.
Obecnie ten późnobarokowy kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny posiada układ bazylikowy. Bogato zdobione wnętrze pochodzi z XVIII w. W prezbiterium stoi monumentalny, rokokowy ołtarz główny z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, w srebrnych sukienkach, zasuwanym obrazem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Umieszczona w jego zwieńczeniu rzeźba św. Michała Archanioła depczącego szatana jest nawiązaniem do wezwania poprzedniej świątyni. Najstarszym zabytkiem kościoła jest gotycka Pieta z XV w.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
Miejscowości należące do parafii:
Wsie: Annosław, Kazimierzów, Łaszczyn, Nowy Regnów, Podskarbice Królewskie, Podskarbice Szlacheckie, Regnów, Rylsk Duży, Sowidół, Zofianów
no images were found
Rusinów – kościół drewniany p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła.
Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła, erygowana 15 VII 1926 r.
Rys historyczny: Rusinów był pierwotnie lokowany jako wieś na prawie polskim, a w 1374 r. został przeniesiony na prawo niemieckie przez królową Elżbietę. W XVI w. należał do parafii Smogorzów, a w XIX w. do parafii Nieznamierowice. Kaplica dworska notowana była w XVIII w. Kościół drewniany p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła wybudowano jesienią 1925 r. staraniem społecznego komitetu kierowanego przez Jana Abramczyka i Jana Wlazło. Świątynia służyła mieszkańcom do końca 1999 r. Parafia w Rusinowie została erygowana 15 VII 1926 r. przez bp. Jana Kantego Lorka. Nowy kościół, wg projektu arch. Marka Stanika z Radomia, arch. Ryszarda Dudy z Katowic i konstr. Krzysztofa Anioła z Katowic, budowany był od 1985 r. staraniem ks. Bolesława Janisza i parafian. Świątynię pobłogosławił w stanie surowym bp Edward Materski 12 IX 1996 r. Dedykacji kościoła dokonał bp Zygmunt Zimowski 14 VII 2006 r.
Miejscowości należące do parafii:
Grabowa, Rusinów, Władysławów.
no images were found
Rzeczyca – kościół murowany p.w. św. Katarzyny.
Parafia św. Katarzyny.
Rys historyczny: Pierwsza wzmianka o Rzeczycy pochodzi z dnia 15 VI 1335 r., kiedy to w Metryce Królewskiej wymieniono ją jako wieś królewską. Najbardziej wiarygodny zapis o istnieniu Rzeczycy stanowi Kronika Jana Długosza, w której czytamy, iż w 1400 r. król Władysław specjalnym aktem nadał Uniwersytetowi Krakowskiemu uposażenie kanclerstwa rzeczyckiego, w skład którego wchodziły dochody Rzeczycy. Kronikarz zapisał, iż Rzeczyca była królewską wsią, posiadającą drewniany kościół, ufundowany i uposażony przez polskich monarchów jeszcze w XIV w. Prawdopodobnie w tym samym wieku dokonano erekcji parafii. Pierwsza pewna wiadomość o istnieniu parafii w Rzeczycy pochodzi z 31 XII 1364 r. Proboszczem był wówczas Stanisław. Sama parafia istniała zapewne już w pierwszej połowie XIV w., a może nawet w wieku XIII. Argumentem przemawiającym za tą hipotezą może być fakt, iż do rzeczyckiego kościoła spływała dziesięcina ze wsi podlegających później innym parafiom. W 1521 r. stał tu kościół p.w. św. Katarzyny. Oprócz proboszcza pracowało w parafii dwóch wikariuszy, utrzymywanych z plebańskiego stołu.
12 IV 1547 r. kościół parafialny w Rzeczycy wraz ze swoim uposażeniem został włączony do kolegiaty w Wolborzu, w celu erygowania przy niej kantorii. Tak więc do 1819 r. rzeczyckie beneficjum parafialne stanowiło uposażenie prałata kantora Kolegiackiej Kapituły w Wolborzu. Pod koniec XVI w. świątynia w Rzeczycy spłonęła. Prawdopodobnie w 1614 r. kolejny drewniany
kościół ufundował Mateusz Grotowski, dziedzic Grotowic, należących do parafii. Wizytujący parafię w 1762 r. archidiakon łowicki ks. Józef Marcinkowski zanotował, iż drewniany kościół w Rzeczycy pw. św. Katarzyny był nowo wybudowany i poświęcony przez Wojciecha Dzięcielskiego, primiceriusa (przewodniczącego) Kapituły w Wolborzu w 1754 r., z czterema ołtarzami, jednak
nie konsekrowany, przy którym od 1711 r. istniało Bractwo Św. Różańca. Przy kościele z mandatu proboszcza – prepozyta duszpasterzował kapłan z tytułem prebendarza wieczystego. Prawo patronatu należało do biskupa włocławskiego, który proboszczami mianował prałatów kantorów Kapituły Wolborskiej.
W 1768 r. arcybiskup metropolita gnieźnieński Gabriel Podoski, prymas Polski, erygował przy kościele Bractwo św. Anny. W latach 1779-1804 plebanem w Rzeczycy był Jędrzej Kitowicz, autor Opisu obyczajów i Pamiętników – czyli Historii Polski, znakomitych dzieł literatury obyczajowej czasów saskich. Ksiądz Kitowicz zmarł i został pochowany na cmentarzu przy świątyni; później przeniesiono zwłoki w sąsiedztwo kaplicy na cmentarzu. Kościół z początku XVII w. istniał jeszcze na początku lat osiemdziesiątych XIX stulecia. Musiał być jednak bardzo zniszczony, skoro w Słowniku Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich z 1889 r. czytamy: „obecnie ma powstać kościół murowany”. Rzeczywiście, w latach 1889-1890, staraniem ks. Mieczysława Skarżyńskiego wybudowana została dzisiejsza murowana świątynia według projektu Kornela Szrettera. Jej konsekracji dokonał 11 VI 1891 r. arcybiskup metropolita warszawski Wincenty Chościak-Popiel.
Neorenesansowy, inspirowany renesansem włoskim jednonawowy kościół wzniesiono na rzucie krzyża, z dwuwieżową fasadą. Sklepienie ozdobiono kasetonami. Wewnątrz znajduje się pięć ołtarzy: główny poświęcony Matce Bożej Częstochowskiej, z obrazem zdobionym złotymi sukienkami, boczne oddają hołd św. Józefowi, Matce Bożej Różańcowej, Chrystusowi Ukrzyżowanemu oraz przedstawiają scenę Zwiastowania Maryi. W ostatnim ołtarzu znajdują się relikwie bł. Stanisława Papczyńskiego. Do wyposażenia kościoła należy także piaskowcowa chrzcielnica, dwie kamienne chrzcielnice, służące jako kropielnice, ambona z ciemnobrązowego drewna oraz 12-głosowe organy. Ściany zdobią współczesne stacje Drogi Krzyżowej, wiele obrazów świętych, cytaty biblijne oraz tablica upamiętniająca wspomnianego ks. Jędrzeja Kitowicza. W roku 2005 kościół został wpisany do rejestru zabytków. W latach 2005-2010, dzięki ofiarności parafian i dofinansowaniu przez Ministra Kultury i Dziedzic twa Narodowego, dokonano renowacji dachu, zespołu witraży i elewacji kościoła.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
Miejscowości należące do parafii:
Wsie: Bobrowiec, Brzeg, Brzeziny, Brzozów, Glina, Grotowice, Kawęczyn, Lubocz, Łęg, Rzeczyca, Sadykierz, Zawady
no images were found
Sadkowice – kościół murowany
Parafia Świętych Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników, erygowana w drugiej połowie XVI w.
Rys historyczny: Parafia w Sadkowicach erygowana została w drugiej połowie XVI w. z fundacji właścicieli wsi Sadkowice. Świadczy o tym wzmianka w dokumencie z wizytacji kanonicznej z 1617 r.: „Stary kościół drewniany pod tytułem: Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników – w 1552 roku powstał”. Spłonął on całkowicie wraz z budynkami plebańskimi 3 XI 1813 r. W tym samym roku z fundacji hrabiny Filarii z Lanckorońskich Leszczyńskiej, starościny rawskiej, wzniesiono drewnianą kaplicę krytą słomą. Kilka lat później została ona gruntownie odrestaurowana przez Onufrego Zawiszę Czarnego, dziedzica dóbr Sadkowskich i przetrwała aż do 1885 r., kiedy zbudowano istniejący do dziś murowany kościół. Do jego powstania przyczynił się ks. proboszcz Władysław Kiełkiewicz, wsparty materialnie przez dziedzica i kolatora Mariana Joachima Józefa Zawiszę Czarnego, ostatniego potomka rodu Zawiszów. Jego portret znajduje się w zakrystii. W ścianie kościoła jest wmurowany kamień nagrobkowy fundatora oraz ówczesnego proboszcza. Konsekracji kościoła dokonał arcybiskup metropolita warszawski Wincenty Teofil Chościak Popiel w dniu 7 VI 1891 r. Piękna świątynia w stylu romańsko-gotyckim posiada dwie wieże, trzy nawy i cztery ołtarze.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
Miejscowości należące do parafii:
Wsie: Celinów, Gacpary, Gogolin, Kaleń, Lutobory, Paprotnia, Pilawy, Przyłuski (numery 1-21), Rzymiec, Sadkowice, Sadkowice Nowe, Szwejki Nowe, Szwejki Wielkie, Turobowice
no images were found
Sierzchowy – kościół murowany p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Parafia Przemienienia Pańskiego w Sierzchowach, erygowana w 1394 r.
Rys historyczny: Sierzchowy były ośrodkiem kultu religijnego już w początkach XIV w. Źródła historyczne z 1344 r. mówią o drewnianej kaplicy z murowanym prezbiterium, stojącej na miejscu obecnego kościoła, na niewielkim wzgórzu, nad stawem, w środku wsi. Przy kaplicy w 1394 r. arcybiskup metropolita gnieźnieński Dobrogost z Nowego Dworu erygował parafię. W 1410 r. na jej miejscu wybudowano nowy, drewniany kościół, zachowując jednak murowane prezbiterium. Obecny murowany kościół został zbudowany w latach 1520-1539 w stylu późnogotyckim. Fundatorem był starosta rawski Jan Sierzchowski (†1520) oraz jego syn Stanisław Sierzchowski herbu „Drzewica”. Kamienna tablica fundacyjna, znajdująca się nad głównym wejściem do kościoła, poza rodowym herbem „Drzewica” zawiera znaki herbowe innych współfundatorów, wywodzących się z okolicznej szlachty. Na początku XVI w. świątynia w Sierzchowach należała do nielicznych na tym obszarze murowanych kościołów.
W latach 1574-1604, za sprawą Gostomskich, kościół służył jako zbór ariański Braci Polskich. Katolicy odzyskali go w 1605 r. Powtórnej konsekracji świątyni p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w roku 1623 dokonał biskup bakowski Adam Górski. Przy tej okazji Krzysztof Sułowski i jego żona Anna z Walewskich ufundowali przy kościele kaplicę dedykowaną św. Annie. W 1711 r., gdy proboszczem był ks. Aleksander Pawłowski, Franciszek Sułowski ufundował w pobliżu plebanii szpital parafialny, przeznaczony dla chorych, ubogich i osób starszych. Podczas I wojny światowej w 1915 r. pocisk uszkodził północną ścianę, w związku z czym kościół został odrestaurowany w 1917 i 1930 r. Zrekonstruowano wtedy szczyt zachodni i przęsła nawy.
Kościół jest budowlą murowaną, jednonawową, orientowaną i oskarpowaną. Nawa prostokątna, trójprzęsłowa, z przedsionkiem w części zachodniej, wstawionym między dwa filary podtrzymujące chór muzyczny. Posiada trójbocznie zamknięte prezbiterium. Po obu stronach nawy symetrycznie umieszczone prostokątne, oskarpowane przybudówki. Część północna mieści zakrystię i skarbczyk, południowa zaś kaplicę św. Anny. Całe wnętrze świątyni jest sklepione. Najstarsze jest sklepienie prezbiterium z XVI w. Później mogły być zrealizowane przesklepienia zakrystii, skarbczyka i kaplicy św. Anny.
Do świątyni zapraszają szesnastowieczne drewniane drzwi wejściowe, bogato zdobione metalowymi ćwiekami i rozetami. Wewnątrz wzrok przykuwa dużych rozmiarów płaskorzeźba ostatniej Wieczerzy, znajdująca się w ołtarzu głównym. Nad rzeźbą góruje malowidło ścienne, przedstawiające scenę Przemienienia Pańskiego. W kościele znajdują się jeszcze dwa ołtarze boczne, dedykowane św. Annie i Matce Bożej Częstochowskiej. Na szczególną uwagę zasługują trzy późnogotyckie portale z piaskowca, pochodzące z początku XVI w., ozdobione motywem przecinających się na narożnikach lasek i wałków gotyckich oraz łaskami słynący barokowy krucyfiks, cudownie ocalały z pożaru.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
Miejscowości należące do parafii:
Wsie: Bartoszówka, Brzozówka, Gortatowice, Gustawów, Kolonia Mała Wieś, Kuczyzna, Mała Wieś, Mroczkowice, Parolice, Sierzchowy, Wiechnowice, Wylezinek
no images were found
Słupia – kościół
no images were found
Spała – kościół drewniany p.w. Matki Boskiej Królowej Korony Polski.
Parafia Matki Bożej Królowej Polski, erygowana 1 V 1985 r.
Rys historyczny: Do XX w. nie było w Spale żadnego kościoła. Po pierwszej wojnie światowej gospodarzem Spały został Stanisław Wojciechowski, prezydent RP w latach 1922-1926. To on był pomysłodawcą wzniesienia kościółka w miejscu po zburzonych carskich koszarach. Projekt i budowę kościoła zlecono arch. Kazimierzowi Skórewiczowi (1866-1950), pełniącemu wówczas funkcję kierownika Zarządu Gmachów Reprezentacyjnych w Ministerstwie Robót Publicznych. Podczas wmurowania kamienia węgielnego w dniu 9 VI 1923 r. powstał „Akt założenia kamienia erekcyjnego kaplicy w Spale”, w którym czytamy: „Roku Pańskiego 1923, pontyfikatu papieża Piusa XI roku trzeciego, założona została przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Stanisława Wojciechowskiego kaplica p.w. Matki Boskiej Królowej Korony Polski w Spale, Archidiecezji warszawskiej, zarządzanej przez kardynała Alexandra Krakowskiego arcybiskupa. Projekt sporządził, kaplicę budował Kazimierz Skórewicz, architekt. Poświęcenia fundamentów w dniu 9 czerwca dokonał kapelan prezydenta Rzeczypospolitej prałat Marian Tokarzewski.” Konsekracja kaplicy odbyła się w sierpniu 1923 r., dokonał jej prymas Edmund Dalbor. W zamierzeniu zleceniodawcy kaplica wybudowana w centrum carskiej osady myśliwskiej miała być nie tylko prywatną kaplicą głowy państwa polskiego, ale miała też z symbolizować polską obecność w tym historycznym miejscu. Była to pierwsza świątynia wzniesiona na terenie Spały.
Po zamachu majowym nowym gospodarzem Spały został Ignacy Mościcki, który tak ukochał to miejsce, że nazwano je „drugim Belwederem”; prezydent spędzał tu tyle samo czasu co w Warszawie. Prezydent Mościcki zrobił wiele dla Spały i jej świetności. Spalski kościółek właśnie prezydentowi Mościckiemu zawdzięcza najcenniejsze elementy swojego wyposażenia. W 1927 r. kaplica zyskała osiem witraży, zaprojektowanych przez Jana Winiarza i wykonanych przez krakowską firmę Żeleńskiego. Przedstawiają one Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny, Boże Narodzenie, Świętą Rodzinę, Ucieczkę do Egiptu, Cud w Kanie Galilejskiej, Ukrzyżowanie, Zesłanie Ducha Świętego i Matkę Boską Królową Korony Polski. W 1933 r. leśnicy polscy ufundowali rzeźbiony ołtarz św. Huberta oraz nadbudowę ołtarza z postacią Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej. Ołtarz został poświęcony 3 XI 1933 r., w dniu św. Huberta (patrona myśliwych).
Kościółek szczęśliwie przetrwał lata II wojny światowej, jednak od 1948 r. był nieczynny. Przejął go Fundusz Wczasów Pracowniczych. Po kilku latach udostępniono go wiernym jako kościół filialny parafii Inowłódz. W 1978 r. wnętrze kościoła ozdobiła droga krzyżowa, wykonana w drzewie przez Czesława Winczatyka z Warszawy. Wreszcie 1 V 1985 r. arcybiskup metropolita gnieźnieńsko-warszawski Józef kard. Glemp erygował przy kościele w Spale parafię pw. Matki Bożej Królowej Korony Polskiej. Do dzisiaj kościół w Spale pozostał w stanie niezmienionym. Uznano go za zabytek architektury sakralnej.
Obok kościoła parafialnego, w lutym 1992 r., wzniesiono ołtarz polowy, upamiętniający 50. rocznicę powstania Armii Krajowej. 7 VI 1992 r. biskup pomocniczy łowicki Józef Zawitkowski poświęcił i oddał ołtarz do użytku. Ołtarz, nazywany kościołem polowym, ustawiony jest na niewielkim podwyższeniu, w szałasowej obudowie, na której tylnej ścianie zawieszono ryngraf Matki Bożej, rzeźbiony w drewnie. Na kolumnach ołtarza zawieszone są rzeźby dwóch krzyży: Armii Krajowej i Harcerski. Z prawej strony ołtarza umieszczono siedmiometrowy krzyż drewniany z rzeźbą Chrystusa ukrzyżowanego. Po bokach placu ustawiono rzędy słupów, pojedynczo zadaszonych, na których zawieszone są stacje Męki Pańskiej. Tradycyjnym obrazom męki Chrystusa nadaje specjalny charakter inne niż zwykle nazewnictwo, a także przypisana do każdej stacji data, mająca ścisły związek z losami Polski i dziejami Armii Krajowej. Z tych względów Stacjom nadano nazwę „Droga Krzyżowa Armii Krajowej”.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
Miejscowości należące do parafii:
Glinik II, Konewka, Królowa Wola, Spała
